Graven van predikanten
Begraafplaats
In 1829 is door de gemeente Zeist buiten de bebouwde kom een algemene begraafplaats aangelegd. Vanwege hygiënische redenen is het bij wet verboden het kerkhof rond de kerk aan de Dorpsstraat nog langer te gebruiken. Ook in de kerk zelf mag niet meer worden begraven. De begraafplaats bekend als de Oude Algemeene Begraafplaats wordt in 1965 gesloten.
Ds. Johannes Ewaldus Kist (1799-1858) – graf C14
Johannes Ewaldus Kist wordt geboren te Dordrecht op 4 mei 1799 uit het huwelijk van Ewaldus Kist en Cornelia Bos. Hij huwt op 30 juli 1823 te Dordrecht met Anna Wilhelmina ’t Hooft. Uit dit huwelijk zullen dertien kinderen worden geboren. Drie van hen liggen in Zeist begraven: Anthonie [Anthonij], Geertruida Adriana en Cornelia Constance Jacqueline. Kort na hun huwelijk wordt Johannes Ewaldus beroepen als predikant van de Hervormde kerk in Zeist, tegenwoordig bekend als de Oude kerk. Hij zal dit tot aan zijn dood in 1858 blijven.
Pastorie aan de Dorpsstraat
Het echtpaar Kist gaat in 1823 wonen in de pastorie aan de Dorpsstraat op nr. 10 schuin tegenover de kerk. Dit huis dat sinds 1580 de Zeister predikanten van de Hervormde gemeente huisvest, staat duidelijk aangegeven op een kaart van Zeist uit 1802. Achter het huis ligt een grote tuin (16 x 16 meter) met een vijver, grenzend aan een sloot. In de tuin zijn een (drink)waterput en een duiventil te vinden en staan er naast allerlei bloeiende planten diverse fruitbomen. In de loop van de tijd zijn er de nodige herstelwerkzaamheden uitgevoerd maar in 1833 is het huis zo bouwvallig geworden dat besloten wordt het naastgelegen pand (Dorpsstraat nr. 14) aan te kopen en te verbouwen tot pastorie. Een aantal leden van de gemeente brengt het benodigde geld bijeen. De oude pastorie wordt afgebroken. Ds. Kist verhuist met zijn gezin naar de nieuwe pastorie.
Vanwege het grote aantal kerkleden en daaraan verbonden drukke werkzaamheden wordt een tweede predikant aangesteld. Het huis aan de Dorpsstraat nr. 20 wordt ook in gebruik genomen als pastorie. Hier zal in 1876 ds. A. Couvée zijn intrek nemen.
Hervormde kerk
Wanneer ds. Kist als predikant begint in Zeist is de Hervormde kerk aan de Dorpsstraat nog een romaanse kerk met een gotisch koor. Dit gebouw verkeert in slechte staat en wordt bovendien door de komst van vele nieuwe buitenplaats-eigenaren met hun personeel te klein. Er wordt besloten een nieuwe kerk te bouwen. Na een openbare inschrijving wordt het ontwerp van de jonge Utrechtse architect Nicolaas Johannes Kamperdijk uitverkoren. Johannes Montauban, meestertimmerman uit Zeist is opzichter van de bouw. Naar hem is de Montaubanstraat genoemd.
Eind april 1841 wordt begonnen met de sloop van het oude gebouw. De tufstenen kerktoren die sinds de Napoleontische tijd eigendom is van de gemeente Zeist, blijft staan en wordt voorzien van een gepleisterde beklamping in neogotische stijl. Op 3 september 1843 kan de nieuwe kerk in gebruik worden genomen. In de tussentijd hebben de kerkdiensten plaatsgevonden in de kerkzaal van de Broedergemeente.
Graf C14
Johannes Ewaldus Kist overlijdt op 23 maart 1858 en wordt op 29 maart begraven op de Oude Algemeene Begraafplaats in graf C14.
Hier liggen behalve zijn jong overleden zoon Antonie (1833-1834), die als enige op de grafsteen vermeld staat, ook twee andere kinderen, Cornelia Constance Jacqueline (1843-1844) en Geertruida Adriana (1826-1844) begraven. De twee zusjes overlijden kort na elkaar, respectievelijk op 9 januari en op 13 januari 1844. Hoewel daar vooralsnog geen aanwijzingen voor zijn gevonden, is de oorzaak van hun overlijden mogelijk een besmettelijke ziekte geweest.
Na het overlijden van ds. Johannes Ewaldus Kist vertrekt zijn echtgenote Anna Wilhelmina ’t Hooft met de nog in leven zijnde kinderen naar Arnhem. Zij overlijdt aldaar op 8 januari 1882.
Opschrift grafsteen C14
ANTONIE KIST
OVERL.TE ZEYST
DEN 16DE MEI 1834
OUD 8 MAANDEN
Ds. Abraham Couvée (1833-1908) – graf A23 en A24
Abraham Couvée wordt geboren op 23 januari 1833 in Leiden als zoon van Abraham Couvée en Elizabeth Jacomina van Buuren. Het gezin telt elf kinderen.
Abraham volgt een studie theologie. Hij is predikant te Schoonrewoerd (ZH) wanneer hij op 5 maart 1858 te Sneek in het huwelijk treedt met Anna Wilhelmina Ippius Fockens (1837-1862). Het echtpaar verhuist naar Doesburg waar Abraham predikant wordt bij de Hervormde Gemeente, die hun diensten houden in de Grote Kerk. Uit dit huwelijk worden drie kinderen geboren: Jacobus, Johanna Petronella, en Elizabeth Jacomina. Anna overlijdt op 18 mei 1862, enkele weken na de geboorte van hun dochter Elisabeth Jacomina. Het echtpaar is inmiddels naar Doesburg verhuisd. Abraham hertrouwt daar op 5 november 1863 met Suzanna Henriëtte de Wildt (1837-1925). Uit dit huwelijk worden drie dochters geboren: Christina Maria Hesther Emerentia, geboren op 17 augustus 1864, en Marianne Geertruida geboren op 6 april 1868, beiden te Doesburg en Abrahamina Henriette, geboren te Zeist op 19 oktober 1876.
Kerk en pastorie
Abraham Couvée wordt in op 29 augustus 1876 in Zeist beroepen als tweede predikant van de Hervormde kerk aan de Dorpsstraat. Het gezin Couvée gaat wonen aan de Dorpsstraat 20. Ds. Theodoor Hendrik Nahuys is dan de eerste predikant. Hij is in 1868 vanuit Hengelo naar Zeist gekomen. Hij woont in de pastorie Dorpsstraat 14, waar voordien ds. Kist heeft gewoond.
Ethische richting en ‘dolerenden’
De predikanten Nahuys en Couvée zijn binnen de Hervormde Kerk de zogeheten ethische richting toegedaan. Dit betekent een ruimere uitleg van leerstellingen waarbij persoonlijke geloofsbeleving en geloofsbeslissing in de prediking worden benadrukt. Niet iedereen kan zich hierin vinden. In 1886 is er een afscheiding, de Doleantie, waarbij ruim 180.000 ‘dolerenden’ de Hervormde Kerk verlaten, ook in Zeist is dit het geval. Nahuys en Couvée zijn niet van zins de dolerende weg op te gaan. Een aantal leden verbreekt de band met de Hervormde Kerk te Zeist. In de loop van 1887 is de stichting van de Gereformeerde Gemeente van Zeist een feit. Diedericus Wijting wordt in 1889 als predikant beroepen.
Predikant en schrijver
Abraham Couvée heeft ook literaire aspiraties. Hij verzorgt de Christelijke Scheurkalender en vertaalt een boekje van de Franse schrijver F. Puaux. Ook schrijft hij onder meer ‘De hope des levens’, uitgegeven door zijn Leids familielid en boekhandelaar/uitgever Dirk Jacobus Couvée. Abraham Couvée neemt in 1888 samen met een aantal Zeistenaren zitting in het bestuur van het Atjeh-comité, met het doel ‘de blijde boodschap daar te laten hooren en de zegeningen en vertroostingen van Gods genade in Christus te doen smaken aan hen, die het willen aannemen’.
Abraham Couvée gaat in 1905 met emeritaat. In 1908 overlijdt hij, 75 jaar oud. Hij wordt in 1905 opgevolgd door ds. Gerard van Hoogstraten.
Graf A23
Abraham Couvée overlijdt op 24 november 1908 en wordt begraven op de Oude Algemeene Begraafplaats in graf A23. Weduwe Suzanna Henriëtte de Wildt en haar ongehuwde dochters gaan wonen aan de Donkere Laan 18 (thans Slotlaan). Elisabeth Jacomina Couvée dochter uit het eerste huwelijk van Abraham Couvée overlijdt op 2 november 1921, 59 jaar oud, en wordt begraven in het graf van haar vader, A23. Suzanna Henriëtte de Wildt, weduwe van Abraham Couvée overlijdt op 5 oktober 1925, 88 jaar oud en wordt op 9 oktober eveneens begraven in graf A23.
Opschrift grafsteen A23
ABRAHAM COUVÉE
GEB. 23 JAN. 1833 – OVERL. 24 NOV. 1908
TE ZIJN IS ZEER VERRE HET BESTE
FILIPP. 1:23N
ELISABETH JACOMINA COUVÉE
GEB. 24 APRIL 1862 – OVERL. 2 NOV. 1921
DE HEER IS MIJN HERDER
MIJ ZAL NIETS ONTBREKEN. PS.23.1
SUZANNA HENRIÉTTE DE WILDT
WEDE DS. A. COUVÉE
GEB. 19 FEB. 1837 – OVERL.5 OCT. 1925
ALZO ZULLEN WIJ ALTIJD MET DEN HEER WEZEN
VERTROOST ELKANDER MET DEZE WOORDEN
1.THESS.4: 17 EN 18.
Graf A24
Dit graf is de laatste rustplaats van dochters uit het tweede huwelijk van ds. Couvée: Marianne Geertruida Couvée, overleden op 19 maart 1951, 82 jaar oud, en Abrahamina Henriëtte (Jet) Couvée, overleden op 15 december 1952, oud 76 jaar, na een noodlottig ongeval met een bus.
Daarnaast is er nog een derde persoon begraven: Marie Adriaan Frederik Hendrik Philipse. De gezusters wonen in die tijd aan de Herenlaan 8 in Zeist in het huis met de naam ‘Emerentia’ dat zij in 1927 hebben laten bouwen. De naam is een verwijzing naar hun jong overleden zusje Christina Maria Hesther Emerentia.
Opschrift grafsteen A24
M.A.F.H. PHILIPSE
MARIANNE GEERTRUIDA COUVÉE
GEB. TE DOESBURG 8 APRIL 1868
OVERL.TE ZEIST 19 MAART 1951
IK HEB U BIJ UWEN NAAM GEROEPEN
GIJ ZIJT MIJNE JES:43.12.
ABRAHAMINA HENRIÉTTE COUVÉE
GEB. TE ZEIST 19 OCT. 1876
OVERL.TE DE BILT 15 DEC. 1952.
JEZUS ZEIDE:
IK BEN DE WEG EN DE WAARHEID EN HET LEVEN.
JOH: 14:6A
Ds. Diedericus Wijting (1844-1892) – graf G
Diedericus Wijting wordt op 23 juli 1844 geboren te Lisse. Zijn ouders zijn Petrus Johannes Wijting en Alida Tibboel. Hij is de tweede zoon in het gezin van vijf kinderen. Zijn vader is van beroep veldwachter en is rooms; zijn moeder is gereformeerd. Diedericus weigert als jongetje van zes jaar voor de beelden van heiligen te knielen en zegt: ‘Ik wil niet voor die poppetjes knielen en er niet voor bidden.’ Zijn moeder besluit hem niet rooms, maar gereformeerd op te voeden. Diedericus heeft een zwakke gezondheid. Ondanks dat kiest hij aanvankelijk voor het beroep van huisschilder. Op 5 oktober 1870 huwt hij te Lisse met Wilhelmina Elisabeth de Graaff. Uit dit huwelijk worden negen kinderen geboren.
Kerk en pastorie
Hij maakt in 1865 de stichting van de Gereformeerde Gemeente in Lisse mee. Van 1869 tot 1872 is hij kerkmeester en daarna gaat hij tot 1876 de gemeente aldaar voor als oefenaar. Na enkele jaren in Goes en in Kampen, neemt ds. Wijting een beroep aan naar de Gereformeerde Gemeente te Zeist. Op 6 februari 1889 wordt hij bevestigd. Het gezin gaat wonen in de pastorie bij de kerk, Torenlaan G 28 (thans Torenlaan 36).
De eenvoudige zaalkerk heeft Jan van de Burgt enkele jaren daarvoor laten bouwen. De grond heeft hij gekocht van de heer C.W. Anton, de welbekende fabrikant van garen en band aan de Weeshuislaan. Het interieur is sober. Er staan een geschilderde houten preekstoel met een trapje en eenvoudige houten banken met een paar stoelen. In 1912 wordt naast de pastorie een grotere kerk (Torenlaan 38) gebouwd naar ontwerp van bouwkundige J.M. Paap uit Zeist. Deze is tot 1977 in gebruik geweest als kerk.
Dominee Wijting
Ds. Wijting kan worden getypeerd als een ernstige, getrouwe en heilzoekende herder en leraar die het goede zocht voor de kudde, waarover de Heere hem gesteld had. Niet alleen geven zijn op schrift gestelde preken dit duidelijk aan, ook uit het door hem geschreven inleiding op de levensbeschrijving van Ds. P. van Dijke (1812-1883). Ondanks zijn zwakke lichaam tracht hij zijn werk zo goed mogelijk uit te oefenen. Op 1 januari 1892 gaat hij voor het laatst voor in de kerk. Vier weken later overlijdt hij op de leeftijd van 47 jaar.
Graf G8
Diedericus Wijting overlijdt op 29 februari 1892 en wordt op 3 februari begraven op de Oude Algemeene Begraafplaats te Zeist in graf G8.
Zijn echtgenote Wilhelmina Elisabeth blijft met zeven kinderen achter. Van de kerkenraad krijgt zij toestemming om in de pastorie te blijven wonen, daarnaast ontvangt zij elke week drie gulden van de diaconie. Later dient zij de gemeente als kosteres. Zij overlijdt op 27 april 1916 op de leeftijd van 69 jaar en wordt op 1 mei 1916 begraven in graf G8, waar naast haar echtgenoot ook twee jong overleden kleinkinderen hun laatste rustplaats hebben. Wilhelm Elgeti geboren op 11 juli 1905 en overleden op 22 november 1909, en Wilhelm Carl Elgeti, geboren op 17 februari 1911 en overleden op 3 juli 1912, zoons van dochter Alida. Zij staan niet vermeld op de grafsteen.
Opschrift graf G8
HIER RUST ONZE GELIEFDE
ECHTGENOOT EN VADER
DS D. WIJTING
GEB. 23 JULI 1844
OVERL. 29 JAN. 1882
OPENB: 14:13.
EN
ONZE LIEVE MOEDER
WILH. ELETH.DE GRAAFF
OVERL. 27-4-16
Colofon
Graven van predikanten
Zeist, mei 2019
Samenstelling: Bronia Okhuijsen-Schumacher en Rik Kaspersen (OAB) Saskia van Ginkel-Meester (ZHG)
Met medewerking van Trudy Servaas (GAZ) Met dank aan M.K. Treur en B. van Ojen
Foto’s en documentatie GAZ, ZHG, en privécollectie
Drukwerk de Toekomst Hilversum
©Stichting Oude Algemene Begraafplaats